«Οι δεοντολογικές Διαστάσεις της Υγείας και το Ιατρικό Απόρρητο»

Κατάλογος Περιεχομένων

Περίληψη

1.      Η Ηθική ως κλάδος της φιλοσοφίας
2.      Η  Ηθική στην Αρχαία Ελλάδα
3.      Η Ιατρική στην Αρχαία Ελλάδα
4.      Το Δίκαιο για την προστασία του Ιατρικού Απορρήτου
5.           Διεθνές Δίκαιο
6.           Ελληνικό Δίκαιο
7.       Ο κώδικας Ιατρικής Δεοντολογίας
8.       Βιβλιογραφία 
9.       Παράρτημα 

Περίληψη

Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η διερεύνηση των ηθικών και νομικών κανόνων που καθορίζουν το πλαίσιο άσκησης του ιατρικού επαγγέλματος.

Μέθοδος: Πραγματοποιήθηκε ανασκόπηση επιλεγμένης βιβλιογραφίας (βιβλία και επιστημονική αρθογραφία,), μελέτη των πρακτικών της  Επιτροπής Κοινωνικών Υποθέσεων της Βουλής αλλά και αναζήτηση άρθρων και απόψεων στον Ημερήσιο Τύπο και στο διαδίκτυο.

Διαπιστώσεις : Η ταχύτητα εισόδου της Ιατρικής τεχνολογίας τα τελευταία τριάντα χρόνια, δεν άφησε χρόνο για  ομαλή προσαρμογή της κοινωνίας στα νέα επιστημονικά  δεδομένα.  Οι μέχρι τώρα ηθικές αξίες που πρωτοπεριγράφηκαν με τον όρκο του Ιπποκράτη, όπως είναι το ιατρικό απόρρητο παραμένουν εξαιρετικά επίκαιρες αλλά για να συμβαδίζουν με τις νέες βιοηθικές προκλήσεις υπάρχει συχνά η ανάγκη συμπλήρωσης τους με την προσθήκη νέων κανόνων και απαγορεύσεων.

Συμπεράσματα: Το θεσμικό πλαίσιο που έχει δημιουργηθεί με τον νέο Κώδικα Ιατρικής Δεοντολογίας, προστατεύει τα Δικαιώματα των Ασθενών και των Ιατρών αλλά η τήρησή του έχει σχέση με τον πολιτισμό της κοινωνίας μας. Για αυτό η επιτυχής εφαρμογή του στην καθημερινότητα σε ένα δυσκίνητο δημόσιο τομέα και σε ένα ανεξέλεγκτο ιδιωτικό είναι συχνά προβληματική. Για να επιτευχθεί χρειάζεται   να υπάρξουν μαθήματα ηθικής και δεοντολογίας στις σχολές υγείας που θα παράγουν  κοινωνικά υπεύθυνους - ακέραιους επαγγελματίες υγείας, εντατικοποίηση των έλεγχων από τους θεσμοθετημένους φορείς για την προστασία των δικαιωμάτων, ενημέρωση του προσωπικό που εργάζεται σε κρίσιμες θέσεις και αστικοποίηση των πειθαρχικών κυρώσεων.

  

Η ηθική ως κλάδος της φιλοσοφίας

Η Ηθική αποτελεί κλάδο της Φιλοσοφίας που προσπαθεί να περιγράψει τα πρότυπα και τους τρόπους κοινωνικής συμπεριφοράς.  Οι ηθικοί κανόνες είναι συνήθως αυτόνομα επιβεβλημένοι ως αποτέλεσμα  μιας μακροχρόνιας εκπαιδευτικής διαδικασίας, άγραφων ηθών, εθίμων και εμπειριών ενώ οι κανόνες δικαίου είναι ετερώνυμα επιβεβλημένοι από την κοινωνία. Στους  ηθικούς κανόνες οι κυρώσεις έχουν μια ψυχολογική και θρησκευτική διάσταση,  ενώ στους κανόνες δικαίου υπάρχει άμεση σύνδεση με πραγματικές κυρώσεις. Πολλοί ηθικοί κανόνες μπορεί να συνδυάζονται με κανόνες δικαίου.1

Η πρώτη γραπτή εμφάνιση κανόνων δικαίου έγινε πριν από 4000 χρόνια με τον κώδικα του Χαμουραμπί (1955-1912 π. Χ.) που χαράχθηκε σε στήλη και τοποθετήθηκε σε δημόσια θέα στο βαβυλωνιακό ναό Μαρντούκ. Ο κώδικας του Χαμουραμπί αποτέλεσε την βάση για την ανάπτυξη της νομοθεσίας, είχε  282 άρθρα, εννέα εκ των οποίων, αφορούσαν στην άσκηση της ιατρικής σε ένα ιδιαίτερα αυστηρό πλαίσιο κανόνων, αμοιβών και ποινών. Σε χαρακτηριστικό απόσπασμα από τον παραπάνω νόμο αναφέρεται ότι «εάν ένας ιατρός θεραπεύσει τραύμα  ελεύθερου πολίτη θα λάβει 10 κομμάτια ασημιού, αλλά μόνο 5, εάν ο πολίτης είναι υιός πληβείου ή δύο εάν είναι σκλάβος. Ωστόσο εάν ένας ιατρός αντιμετωπίσει με μεταλλικό μαχαίρι το σοβαρό τραύμα ενός ασθενούς, οδηγώντας τον στο θάνατο διατάσσεται να κοπούν τα  χέρια του.» Η παραπάνω αναφορά περιγράφει την ιατρική αμοιβή και καθιστά φανερό ότι  κάθε ιατρικό λάθος ήταν ικανό να θέσει σε κίνδυνο την ζωή του ιατρού. 2,3

Η Ηθική στην Αρχαία Ελλάδα

 Σε πολλά αρχαία ελληνικά κείμενα συναντούμε μεταγενέστερες φιλοσοφικές αναζητήσεις για την ηθική, όπως

1. Το δαιμόνιο που εμφανίζεται στους διαλόγους του Σωκράτη, την ηθική φωνή, δηλαδή που με εντολές αποχής του έλεγε πάντα τι να μην πράξει. Αυτή η προστασία από τις  αρνητικές πράξεις εξέφραζε με σαφήνεια το ηθικό έρεισμα.
2. Την προτροπή για ηθική αναστολή που εμφανίζεται στην Ηλιάδα του Όμηρου, όταν η Αθηνά συμβουλεύει τον Αχιλλέα να μην σκοτώσει τον Αγαμέμνονα. Η αποφυγή του φόνου σε αυτή την περίπτωση έχει περισσότερο σχέση ωφέλειας παρά δικαίου.
3. Οι τύψεις που εμφανίζονται με τις Ερινύες στην τρίτη τραγωδία της τριλογίας Oρέστειας του Αισχύλου.
4. Η αξία της ηθικής στα έργα του Πλάτων Φίληβος, Περί ηδονής, Ηθικός,  Συμπόσιον, Περί αγαθού και Ηθικός.  δεν  διαχωρίζεται από την επιστημονική γνώση.
5. Αντίθετα στα έργα του μαθητή του Πλάτωνα, Αριστοτέλη Ηθικά Ευδήμεια, Ηθικά μεγάλα, Ηθικά Νικομάχεια η ηθική παρουσιάζεται ως μια αυτοτελής επιστήμη, σαφέστατα οριοθετημένη και αναλυμένη σε βάθος. Φρόνιμος Άνθρωπος είναι αυτός που έχει ηθική επίγνωση, η επίγνωση αποκτάτε με την επαφή με το θεό, με την εμπειρία, την εκπαίδευση και την γνώση. Στο έργο του Ηθικά Νικομάχεια δίνει συμβουλές διαπαιδαγώγησης για την απόκτηση της ηθικής γνώσης και εξετάζει τις αρετές υπό το πρίσμα του ορθού μέτρου. Πιστεύει πως ο γνωστικός άνθρωπος έχει διδαχτεί από την πείρα της ζωής και με γνώμονα το μέτρο έχει την γνώση για το καλό. Ο Αριστοτέλης ήταν ο πρώτος που έγραψε για την ηθική επιλογή και διαχώρισε το ηθικό από την αγαθή βούληση και το σύνδεσε με την συνειδητή επιλογή του καλού. 4,5,6

Η ιατρική στην Αρχαία Ελλάδα

Οι πρώτες αναφορές για άσκηση ιατρικής καταγράφονται στην μυθολογία με τον Ασκληπιό, αλλά και στην Ηλιάδα με αναφορές σε πολλούς Χειρουργούς που έδιναν την δίκη τους μάχη (Ποδαλείριος και Μαχάων). Οι πρώτες ιατρικές σχολές στην Ελλάδα απέκτησαν οργανωμένη ανάπτυξη  στα ιερά του Ασκληπιού (429π.Χ.) και στην Ιπποκρατική σχολή (460π.Χ).

Ο Ιπποκράτης είναι σίγουρα ιστορικό πρόσωπο γιατί αναφορές στο έργο του γίνονται και από τον Πλάτωνα και από τον Αριστοτέλη. Η σχολή του, έδωσε στην ανθρωπότητα τα πρώτα γραπτά κείμενα (corpus Hippocraticus ) που είναι περισσότερα από 70, γραμμένα από τον ίδιο, αλλά και από τους γιους, τους γαμπρούς και μαθητές του, για την ηθική και την δεοντολογία της ιατρικής και τον όρισε ως πατέρα της Επιστημονικής Ιατρικής και της Ιατρικής Δεοντολογίας. Τα παραπάνω κείμενα περιλαμβάνονται στα Ηθικά βιβλία (όρκος), στους Αφορισμούς, στα περί των κεφαλί τραυμάτων, στα περί Ιατρού και στα περί Άρθρων.

Στον όρκο που τηρείται έως σήμερα, αναπτύσσεται ολοκληρωμένος ο κώδικας ηθικής και επαγγελματικής ευσυνειδησίας, αναδεικνύεται η αυτονομία και η ιερότητα του επαγγέλματος, διασφαλίζεται το απόρρητο, ορίζεται ως κύριο μέλημα του Ιατρού η θεραπεία του Ασθενούς και απαγορεύονται η έκτρωση, η ευθανασία και κάθε βλαπτική ενέργεια. 7,8,9

Το Δίκαιο για την προστασία του Ιατρικού απορρήτου

Το ιατρικό απόρρητο που πρωτοκαταγράφηκε  στον όρκο του Ιπποκράτη παραμένει  μια διαχρονική και παγκοσμίως αποδεκτή ηθική αξία. Προστατεύεται  τόσο με διεθνείς διατάξεις Δικαίου αλλά και από το εσωτερικό δίκαιο. Παρακάτω αναφέρονται οι κυριότερες από αυτές.

Διεθνές Δίκαιο

1.   Οι διατάξεις δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης που δεν έχουν αποκτήσει δεσμευτική νομική ισχύ αλλά έχουν αξία «Προτάσεων Οδηγιών» που δίνουν κατευθυντήριες αρχές προς τα κράτη που τις υιοθετούν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η  ρύθμιση ζητημάτων ιατρικής δεοντολογίας που προβλέπεται στον Χάρτη Θεμελιωδών δικαιωμάτων της Ένωσης που ψηφίστηκε στην σύνοδο κορυφής της Νίκαιας το 2001 και ενσωματώθηκε στο ευρωπαϊκό σύνταγμα που δεν απέκτησε νομική ισχύ καθώς και η  πρόταση οδηγίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ευθύνη του παρέχοντος ιατρικές υπηρεσίες που εγκαταλείφθηκε. 10

2.   Η Ευρωπαϊκή Χάρτα Δικαιωμάτων των Ασθενών που υιοθετήθηκε το Σεπτέμβριο του 2007 στις Βρυξέλλες από την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή. Η Χάρτα περιλαμβάνει 14 δικαιώματα που αφορούν στην πρόληψη, πρόσβαση, πληροφόρηση, συγκατάθεση, ελεύθερη επιλογή, στην εχεμύθεια και στην εμπιστευτικότητα, στο σεβασμό του χρόνου του ασθενούς, στην τήρηση προδιαγραφών ποιότητας, στην ασφάλεια, στην καινοτομίας, στην αποφυγή περιττής ταλαιπωρίας και πόνου, στην εξατομικευμένη θεραπεία, στην έκφρασης παραπόνων και στην αποζημίωση. 11

3.   Οι κώδικες και οι διακηρύξεις ιατροηθικών αρχών της παγκόσμιας  και της ευρωπαϊκής ένωσης ιατρών που έχουν υιοθετηθεί από τους Ιατρικούς συλλόγους, αλλά και από Διεθνείς οργανισμούς, όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και η Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα σημαντικότερα από αυτά είναι : ο κώδικας της Νυρεμβέργης (1947), η Διακήρυξη του Ελσίνκι (1964) για τον πειραματισμό στον άνθρωπο (τροποποιήθηκε 1975 – 78), η Διακήρυξη της Γενεύης (1948) για την επαγγελματική άσκηση της Ιατρικής, η οποία επικυρώθηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (1950), η απόφαση της Παγκόσμιας ιατρικής εταιρίας για το ιατρικό απόρρητο και για τα προβλήματα από την χρήση των Ηλεκτρονικών Υπολογιστών (1973), η απόφαση της Παγκόσμιας ιατρικής εταιρίας για την χρήση των Η/Υ στην Ιατρική (1983) και οι αρχές της Ευρωπαϊκής Ιατρικής Δεοντολογίας της Διεθνούς Επιτροπής των Γιατρών της Ευρωπαϊκής Κοινότητας (1987). Στις παραπάνω διακηρύξεις γίνεται αναφορά στην ανάγκη παροχής φροντίδας στον άνθρωπο χωρίς διακρίσεις,  στην καταπολέμηση δυσμενών καταστάσεων, όπως η φτώχεια και στην διαφύλαξη του απορρήτου. 12,13,14

Οι ευρωπαϊκοί ιατρικοί σύλλογοι με την συμμέτοχη τους στην μόνιμη επιτροπή των ευρωπαίων Ιατρών στην οποία συμμετέχει και ο Πανελλήνιος Ιατρικός Σύλλογος (Comité Permanent des Médecins Européens (CP) Standing Committee of European Doctors (CP)) έχουν πραγματοποιήσει συστηματική ανάλυση των βιοηθικών θεμάτων και έχουν αναλύσει μεθοδικά τα θέματα του απορρήτου, των δικαιωμάτων, της επαγγελματικής δεοντολογίας, ενώ  έχουν σχεδιάσει ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα για την Ηθική και την Δεοντολογία. Στο τελευταίο συνέδριο που πραγματοποίησαν στην Κω (2011) κατέληξαν  σε 15 αρχές που έγιναν ομόφωνα αποδεκτές, ενώ συνεχίζουν την προσπάθεια για αύξηση των κοινά αποδεκτών κανόνων. Οι κανόνες που έγιναν αποδεκτοί είναι οι παρακάτω:

Ο ιατρός υπερασπίζεται χωρίς  διάκριση την ανθρώπινη φυσική και διανοητική υγεία, ανακουφίζει με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο χωρίς διακρίσεις τον ασθενή, σεβόμενος τη ζωή, την ακεραιότητα και την αξιοπρέπεια του. Επίσης, σέβεται το απόρρητο και την εμπιστοσύνη του ασθενούς, δεν παραβαίνει τους προσωπικούς ηθικούς κανόνες, χρησιμοποιεί την επιστημονική του γνώση, σέβεται τους διαθέσιμους πόρους, απέχει σε κάθε περίπτωση από βασανισμούς και  παρέχει τις υπηρεσίες του σε έκτακτες ανάγκες. 14

Οι Ευρωπαίοι γιατροί δεν έχουν καταλήξει και συνεχίζουν να προβληματίζονται για την υιοθέτηση αρχών που αφορούν στα εξής :

·      στο δίκαιο και ηθικό εμπόριο στα ιατρικά αγαθά. Έχει παρουσιαστεί το Σουηδικό και το Αγγλικό παράδειγμα, οπού οι ιατρικοί σύλλογοι από το 2006 συνεργάζονται με το εθνικό σύστημα υγείας για την υιοθέτηση κανόνων ηθικής π.χ. αποφυγή αγοράς από εργοστάσια σε χώρες που υπάρχει ανεπτυγμένη παιδική εργασία, κακές συνθήκες υγιεινής και  απαράδεκτα χαμηλές αμοιβές15

·      στο σεβασμό της προσωπικότητας νεαρών ασθενών. Έχουν καταλήξει στην ανάγκη απλοποίησης της ενημέρωσης και του σεβασμού της άποψης των νεαρών, αλλά δεν έχουν καταλήξει  ποια άποψη θα υπερισχύσει, όταν υπάρχει διαφωνία παιδιών και κηδεμόνων, ειδικά σε θέματα σεξουαλικής ταυτότητας. 16

·      στο ιατρικό απόρρητο που το θεωρούν πολύ σημαντικό  αλλά δεν έχει αποκτήσει σε όλες τις χώρες την ίδια νομική ισχύ και σε καμία δεν είναι απόλυτο, αφού δύναται να αναιρεθεί υπό διαφορετικές προϋποθέσεις. Προβληματίζονται  για τις πιέσεις που μπορεί να δεχτούν  οι ιατροί όταν έχουν υπαλληλική σχέση, για τη μη νόμιμη πρόσβαση σε ηλεκτρονικούς ιατρικούς φακέλους,  για την πίεση που μπορούν να δεχτούν από ασθενείς για να μην αποκαλύψουν ασφαλιστικές απάτες και για την υπό πίεση αποποίηση από τον ασθενή της εμπιστευτικότητας των πληροφοριών που τους αφορούν. 17,18

Ελληνικό Δίκαιο

1.   Το Σύνταγμα έχει κατοχυρώσει με τα άρθρα 2, 4, 5, 9, 21 και 22 το σεβασμό και την προστασία της αξίας του ανθρώπου, την ισότητα των Ελλήνων, την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας, της υγείας και της ιδιωτικότητας. Ειδικά για το θέμα της ιδιωτικότητας και της προστασίας των προσωπικών δεδομένων ορίζει την ύπαρξη ανεξάρτητης αρχής (Άρθρο 9A) . Η Ανεξάρτητη Αρχή προστασίας προσωπικών δεδομένων έχει θεσπίσει κανόνες για την επεξεργασία των προσωπικών δεδομένων και παρεμβαίνει συχνά για Έλεγχο, τόσο μετά από καταγγελία όσο και με δική της πρωτοβουλία. Πρόσφατα, τον Απρίλιο του 2011 πραγματοποίησε έλεγχο σε 10 νοσοκομεία, Δημόσια και Ιδιωτικά, οπού διαπίστωσε ανεπαρκή προστασία των προσωπικών δεδομένων, κυρίως λόγω ελλιπούς οργάνωσης και όχι τεχνικών ανεπαρκειών. Στα περισσότερα νοσοκομεία, ενώ υπήρχε επαρκής εξοπλισμός και διοικητική οργάνωση δεν είχαν ενεργοποιήσει όλες τις δυνατότητές τους και υπήρχαν τεράστια κενά ασφάλειας Η ανεξάρτητη αρχή έκανε συστάσεις προς συμμόρφωση στις Διοικήσεις των νοσοκομείων, ενώ σύντομα θα επανέλθει για νέο έλεγχο, ώστε να εξακριβώσει εάν συμμορφώθηκαν προς τις απαιτήσεις της. Επιπρόσθετα έχει προγραμματίσει ανάλογες έρευνες και σε άλλα νοσοκομεία. 19 20 21

2.   Η νομοθεσία Με το νόμο 2071/92, άρθρο 47, π.8 «Τα δικαιώματα του νοσοκομειακού ασθενούς»  αναφέρεται πως «ο ασθενής έχει το δικαίωμα στο μέτρο και στις πραγματικές συνθήκες που είναι δυνατόν, προστασίας της ιδιωτικής του ζωής. Ο απόρρητος χαρακτήρας των πληροφοριών και του περιεχομένου των εγγράφων που τον αφορούν, του φακέλου των ιατρικών σημειώσεων και ευρημάτων, πρέπει να είναι εγγυημένος.» 22

3.   Οι υπηρεσίες του Υπουργείου Yγείας και Kοινωνικής Αλληλεγγύης που δέχονται παράπονα και παρεμβαίνουν σε περιπτώσεις παραβίασης του απορρήτου. Στην κεντρική υπηρεσία υπάρχει ο Συνήγορος της Υγείας και κοινωνικής Αλληλεγγύης (Ν3294/2004), το κεντρικό πειθαρχικό Συμβούλιο, η αυτοτελής υπηρεσία προστασίας των δικαιωμάτων του ασθενούς, ενώ  σε κάθε νοσοκομείο υπάρχουν τα γραφεία προστασίας Δικαιωμάτων του πολίτη. 19

4.   Με δύο ειδικά άρθρα του Kώδικα Ποινικής Δικονομίας έχει θεσμοθετηθεί η υποχρέωση για τη τήρηση του απόρρητου. Τα άρθρα αυτά καλύπτουν κληρικούς, κάθε είδους νομικούς παραστάτες, τεχνικούς συμβούλους, γιατρούς, φαρμακοποιούς, μαίες καθώς και βοηθούς των προσώπων αυτών και άλλους, στους οποίους κάποιοι εμπιστεύονται συνήθως, λόγω του επαγγέλματός τους ή της ιδιότητάς τους ιδιωτικά απόρρητα. Συμφώνα με το άρθρο 371 (Παραβίαση επαγγελματικής εχεμύθειας) τιμωρούνται, μετά από έγκληση του θιγόμενου, με χρηματική ποινή ή με φυλάκιση μέχρι ενός έτους, αν φανερώσουν ιδιωτικά απόρρητα που τους τα εμπιστεύτηκαν ή που πληροφορήθηκαν λόγω του επαγγέλματος τους ή της ιδιότητάς τους. Η πράξη δεν τιμωρείται αν προστάτευαν δημόσιο συμφέρον που δεν θα μπορούσε να διαφυλαχτεί διαφορετικά ή εάν ο ιατρός ήταν υποχρεωμένος να ανακοινώσει ορισμένα γεγονότα (γεννήσεις, θανάτους και μολυσματικές νόσους) (Νόμος 344/1967). Με το άρθρο 212 προφυλάσσεται  το Επαγγελματικό απόρρητο και ορίζεται η ακύρωση κάθε δικαστικής διαδικασίας αν αυτό παραβιαστεί. H απαγόρευση ισχύει ακόμα και αν τα πρόσωπα στα οποία αναφέρεται απαλλάχθηκαν από την υποχρέωση να τηρήσουν το επαγγελματικό απόρρητο, από εκείνους που τους το εμπιστεύθηκε. Το απόρρητο αίρεται όταν πρόκειται για στρατιωτικό ή διπλωματικό μυστικό ή μυστικό που αφορά την ασφάλεια του Kράτους ή όταν ειδικός νόμος τους υποχρεώνει να τα αναγγείλουν στην αρχή.  Οι τελευταίες ρυθμίσεις για το Ιατρικό Απόρρητο έχουν περιληφθεί στο άρθρο 13 του Κώδικας Ιατρικής Δεοντολογίας  Ν 3428/2005 . 23,19

Κώδικας Ιατρικής Δεοντολογίας 

Η επεξεργασία του κώδικα αποτέλεσε το αντικείμενο εξαιρετικά μεγάλης και επίπονης προκοινοβουλευτικής επεξεργασίας , σε 18 πολύωρες συνεδριάσεις από τον Ιούλιο του 2003 έως τον Μάιο του 2004 από το Εθνικό Συμβούλιο Ιατρικής Ηθικής δεοντολογίας με πρόεδρο τον Κ Βγόντζα και αντιπρόεδρο τον κ Κουτσελίνη και της τριήμερης συζήτησης στην επιτροπή κοινωνικών Υποθέσεων όπου κλήθηκε ο Πανελλήνιος Ιατρικός Σύλλογος και η Εκκλησία. 24

Συμφώνα με τα πρακτικά της επιτροπής κοινωνικών υποθέσεων που έγινε η ουσιαστική επεξεργασία του νόμου, ο νομοθέτης δεν θέλησε να έχει την μορφή συλλογής επαγγελματικών κανόνων που ρυθμίζουν την σχέση Ιατρών και Χρηστών όπως έχει ο Γερμανικός κώδικας (Berufsordnung fur die deutshen Artze) και άλλων που ρυθμίζουν θέματα αστικής ευθύνης.  Ήθελε με την αναμόρφωση και τον εκσυγχρονισμό του μέχρι τότε υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου να ικανοποιήσει ένα πάγιο αίτημα του Πανελλήνιου Ιατρικού συλλόγου για προσαρμογή  στα νέα δεδομένα της κοινωνίας και της επιστήμης. 25

Η άποψη των κομμάτων της αντιπολίτευσης και των φορέων κατά την συζήτηση στην Επιτροπή Κοινωνικών Υποθέσεων

 Ο νόμος ψηφίστηκε επί της αρχής από όλα τα κόμματα της βουλής , με το ΚΚΕ να μην τον ψηφίζει επί της αρχής αλλά να ψηφίζει και να συμμετέχει στην διαμόρφωση αρκετών άρθρων. ο Ευάγγελος Βενιζέλος από το ΠΑΣΟΚ , υποστήριξε το νομοσχέδιο μιας και η αρχή της επεξεργασίας του είχε γίνει μετά από πρόταση του ΠΙΣ στον κ. Στεφανή, αλλά προβληματιζόταν για το αν θα έπρεπε να λάβει μια μορφή ενός πολυσέλιδου κώδικα με όλες τις διατάξεις για την Άσκηση του Ιατρικού Επαγγέλματος. Ο κ. Φώτης Κουβέλης εισηγητής της μειοψηφίας στήριξε το νομοσχέδιο και έκανε πολλές νομοτεχνικού περιεχομένου διορθώσεις που έγιναν αποδεκτές και υπενθύμισε στο σώμα πως το 1986 ο τότε υπουργός Υγείας κ. Νικήτας Κακλαμάνης ως γραμματέας του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου και ο ίδιος ως Γραμματέας του Δικηγορικού συλλόγου ,  είχαν εκπονήσει ένα σχέδιο κώδικα δεοντολογίας με συναπόφαση και των δύο φορέων και είχαν  παρασταθεί στον τότε υπουργό, που έφτασε να συζητηθεί 20 χρόνια. 25,26

Ο Πανελλήνιος Ιατρικός Σύλλογος με εκπρόσωπο του τον κ. Σταμάτη Πίνη έδωσε εξηγήσεις για διατάξεις που δεν ήταν εύκολα κατανοητές σε μη ιατρούς , όπως για την απαγόρευση της πλανοδιακής Ιατρικής και δεν πρότεινε διορθώσεις μιας και το κείμενο έκφραζε πάγιες θέσεις του ΠΙΣ.

Η εκκλησία εκπροσωπήθηκε από τον  σεβασμιότατο Μητροπολίτης Ναυπάκτου Ιερόθεο ο οποίος δήλωσε πως δεν τον ενδιέφεραν τα ιατρικά αλλά μόνο τα βιοηθικά θέματα του κειμένου και πως ήταν ήδη καλυμμένος από την δουλειά που είχε γίνει από την επιτροπή. Στα βιοηθικά ζητήματα η  Εκκλησία ήθελε την απαγόρευση της ευθανασία, τον σεβασμό των ηθικών κανόνων του ιατρού και την θεσμοθέτηση της ονομασίας έμβρυο και όχι  γενετικό υλικό ή γονιμοποιημένο ωάριο στα θέματα αναπαραγωγής  Ο Μητροπολίτης χαρακτήρισε την Ελληνική Εκκλησία πιο άνετη από το Βατικανό και πιο φιλελεύθερη γιατί δεν δεσμεύει τους χριστιανούς, ούτε αναμιγνύεται σε εσωτερικά προβλήματα. Στο τέλος όταν ρωτήθηκε από τον κ Βενιζέλο για το αν είναι λίγο υποκριτική αυτή η ανεκτικότητα , απάντησε  με το παρακάτω απόσπασμα «. πρέπει να αποφύγουμε να γίνει σύγκρουση μεταξύ Θεολογίας και επιστήμης. Και η Εκκλησία δεν πρέπει να υπεισέρχεται μέσα σε λεπτομέρειες σε πολλά θέματα του ανθρώπινου βίου και κυρίως, της σεξουαλικότητας του ανθρώπου, αλλά πρέπει να θέτει γενικότερα τις θεολογικές βάσεις, τις προοπτικές και να μην αναιρεί την ελευθερία του ανθρώπου..... διότι ο καθένας πρέπει να αναλαμβάνει την ευθύνη των πράξεων του και εν απολύτω ελευθερία. Γιατί η ελευθερία είναι το αυτεξούσιο ίδιο του ανθρώπινου προσώπου. Όταν καταργεί την ελευθερία του , καταργείται το πρόσωπο του........ η Εκκλησία θα πρέπει να μοιάζει και είναι μητέρα, η οποία έχει δύο χέρια. Με το ένα χέρι υποδεικνύει το δέον , το απόλυτο, το σωστό κ.λπ. και  με το άλλο θα πρέπει να χαϊδεύει και να θεραπεύει τον άνθρωπο, ο οποίος έχει υποπέσει ή δεν έχει αποδεχθεί στην πράξη, αυτό που λέει η Εκκλησία.»

Τα χαρακτηριστικά του νέου Κώδικα

Ο κώδικας, στο πνεύμα του ιπποκράτειου όρκου περιγράφει το ηθικό και πρακτικό πλαίσιο μέσα στο οποίο οφείλει να λειτουργήσει το ιατρικό επάγγελμα και κάνει σαφείς απαγορεύσεις για την κλωνοποίηση και την ευθανασία, Ενσωματώνει χαρακτηριστικά Διεθνών συνθηκών στο Ελληνικό Δίκαιο και εισαγάγει καινοτόμα στοιχεία όπως η εκπαίδευση, η επιστημονική έρευνα και αναφέρεται έμμεσα στα δικαιώματα των ασθενών αναφερόμενος στην Συγκατάθεση, στην και στην αποφυγή διακρίσεων. Στόχος του είναι η συνέχιση της επιστημονικής έρευνας με σεβασμό στις ηθικές αξίες. 27,28

Για την αποφυγή περιστατικών καταστρατήγησης του θα πρέπει να υπάρξουν μαθήματα ηθικής και δεοντολογίας στις Ιατρικές Σχολές , να υπάρχει εντατικοποίηση των έλεγχων από τους θεσμοθετημένους φορείς για την προστασία των δικαιωμάτων, ενημέρωση του διοικητικού προσωπικό που εργάζεται σε κρίσιμες θέσεις και αστικοποίηση των πειθαρχικών και ποινικών κυρώσεων. 19

Βιβλιογραφία

1. «Η ανακάλυψη του πνεύματος, Ελληνικές ρίζες της Ευρωπαϊκής  Σκέψης» Bruno Snell ,  Αθηνά 1994, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τράπεζας.216 - 256 &Ο Αριστοτέλης, Παρουσίαση και ερμηνεία της σκέψης του, Ιngemar During, Αθήνα 1994 Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τράπεζας 236 - 261
2. «Ηθικά και δεοντολογικά προβλήματα στη χρήση του ηλεκτρονικού φακέλου φροντίδας υγείας του ασθενή» Βαμιεδάκης, Ηλίας 2003 http://phdtheses.ekt.gr/eadd/handle/10442/16107 Ethical and moral problems in the use of the electronic health care record of the patient
3. «Ιστορική ανάδρομη στους σημαντικότερους σταθμούς της νευροχειρουργικής» Νικόλαος Συρμός 2007
4.  «ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΗΘΙΚΑ ΝΙΚΟΜΑΧΕΙΑ Α-Δ», Δημήτρης Λυπουρλής, Εκδόσεις Ζήτρος 2006 137- 141, 571- 591
5. «Οι επιστήμες στην Αρχαία Ελλάδα, στο Βυζάντιο και στον Νεότερο Ελληνισμό» ,ΕΑΠ 2001, Χριστιανίδης , Δαλέτης, Παπαδόπουλος, Γαβρόγλου 233
6. Η Αριστοτελική Ηθική ως Οντολογία,  φρόνησης, τέχνη  , Σοφία Παύλος Κοντός Εκδόσεις Κριτική σελ 94 - 100
7. «Δεοντολογία, ηθική και φιλοσοφία της ιατρικής σε έργα της Iπποκρατικής Συλλογής»  Δρ Γεράσιμος Α. Ρηγάτος http://www.arxaiologia.gr/assets/media/PDFofIssues/2300.pdf
8. Δεοντολογικά, ηθικά και νομικά ζητήματα στην ιατρική πράξη n Δρ. Απόστολος Χατζητολιος , Ιατρική Δεοντολογία IATPIKO BHMA • ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ - IANOYAPIOΣ 2007
9. Comité Permanent des Médecins Européens (CP) Standing Committee of European Doctors (CP) Board Meeting in Brussels on 13 June 2009, “Medical Ethics Core Curriculum on Consent, Confidentiality and Human Rights” AD/Brd/130609/159 final/EN
10. ΓΝΩΜΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΝΟΜΟΥ, Κώδικας Ιατρικής Δεοντολογίας, 4 – 10 – 2005
11. Eυρωπαϊκή ήμερα για τα δικαιώματα των ασθενώνhttp://www.ekfrasi.gr/UserFiles/programmes/astheneis_xarta.pdf
12. Comité Permanent des Médecins Européens (CP) Standing Committee of European Doctors (CP) European Standards on Confidentiality and Privacy in Healthcare 06/03/06 Author Mania Misirli
13. Comité Permanent des Médecins Européens (CP) Standing Committee of European Doctors (CP) Board Meeting in Prague on 14 March 2009 the WMA Declaration of Helsinki on Ethical principles for medical research involving human subjects, as the WMA adopted it at its GeneralAssembly in Seoul, Korea in October 2008.
14. Πανελλήνιος Ιατρικός Σύλλογος European Medical Ethics Charter-Adopted in Kos Adopted in Kos, 10 June 2011
15. Comité Permanent des Médecins Européens (CP) Standing Committee of European Doctors (CP) 130609/103 Board Meeting in Brussels on 13 June 2009, CPME adopted the following document “Fair and Ethical Trade in Medical Goods”
16. Comité Permanent des Médecins Européens (CP) Standing Committee of European Doctors (CP)  children – confidentiality / Consentement – enfants – secret medical Right of children to medical confidentiality and informed consent Droits des mineurs au secret professionnel et au consentement éclair, dr Olivetti
17. Comité Permanent des Médecins Européens (CP) Standing Committee of European Doctors (CP) Medical confidentiality between doctor and patient and information demanded by private insurance companies.
18. Comité Permanent des Médecins Européens (CP) Standing Committee of European Doctors (CP) 2008/181 eHealth – Consent and Confidentiality
19. Περίθαλψη ασθενών και φορέων HIV – AIDS Βοηθός Συνήγορος του Πολίτη: Δ.Ν. Πατρίνα Παπαρρηγοπούλου Ειδικός Επιστήμονας: Ιωάννα Αρσενοπούλου 1http://www.synigoros.gr/ygeia/prostasia_koinAll.htm
20. ιστοσελίδα της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα http://www.dpa.gr/portal/page?_pageid=33,123437&_dad=portal&_schema=PORTAL
21. Ανύπαρκτο το ιατρικό απόρρητο Ελευθεροτυπία, Πέμπτη 21 Απριλίου 201
22. Tα δικαιώματα του νοσοκομειακού ασθενούς (Άρθρο 47 N. 2071/1992.)http://www.mednet.gr/law/law2.htm
23. Ιατρικό απόρρητο και δικαίωμα στην προσωπικότητα του ατόμου Γιώργος Μπαρμπαγάλοςwww.perceptum.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=22:aporrito&catid=2:mar09&Itemid=14
24. ΒΟΥΛΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΙΑ΄ - ΣΥΝΟΔΟΣ Β΄ ΔΙΑΡΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ Π Ρ Α Κ Τ Ι Κ Ο 13.10.2005 AADM1013.KM1
25. ΒΟΥΛΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΙΑ΄ - ΣΥΝΟΔΟΣ Β΄ ΔΙΑΡΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ Π Ρ Α Κ Τ Ι Κ Ο 11.10.05 CADY1011.KD1
26. ΒΟΥΛΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΙΑ΄ - ΣΥΝΟΔΟΣ Β΄ ΔΙΑΡΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ Π Ρ Α Κ Τ Ι Κ Ο 12.10.2005 CADM1012.MM1
27. Μετάβαση από τη Βιοηθική στο Βιοδίκαιο "Επιστήμη και Κοινωνία", τεύχος 20, Φθινόπωρο 2008, Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, σ. 171-197 Μαρία Μητροσύλη
28. Η Κώδικας Ιατρικής Δεοντολογίας ΦΕΚ Αρ. Φύλλου 28728 Νοεμβρίου 2005 NOMOΣ ΥΠ’ΑΡΙΘ. 3418. & Κώδικας Ιατρικής Δεοντολογίας, Αιτιολογική Έκθεση

https://www.facebook.com/notes/lefteris-bournousouzis/%CE%BF%CE%B9-%CE%B4%CE%B5%CE%BF%CE%BD%CF%84%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%B9%CE%BA%CE%AD%CF%82-%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%AC%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CF%85%CE%B3%CE%B5%CE%AF%CE%B1%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CF%84%CE%BF-%CE%B9%CE%B1%CF%84%CF%81%CE%B9%CE%BA%CF%8C-%CE%B1%CF%80%CF%8C%CF%81%CF%81%CE%B7%CF%84%CE%BF/341198652599395